Paraulas en Òc

Esòpes o diguèt - èra pas un colhon -
La lenga es a l’encòp çò pus mal, çò melhor
Sus nòstra paura tèrra.
Pòt èsser un concèrt agradiu, mas tanben
Pòt èsser un poison que val pas ren per ren,
Pòt èsse’ una vipèra.

I a la lenga que ditz jamai que çò que sap,
E la que conta tot çò qu’i passa pel cap,
Que sempre debaruta,
La qu’es pas dins la pòcha e qu’a pas fred als uèlhs
Que te bota, lèu fait, coma un còp de bacèl,
Un tap a la flaüta.

I a la lenga que sap pas res de la vertat,
Que, per conéisser tot, dona sa lenga al gat
Tant qu’i fa tifa-tafa.
I a la qu’a pas aprés a gardar un secret,
Tanlèu ne saber un, que ne fa un paquet
E sul nas te l’esclafa.

I a la lenga del quèc, i a la lenga del pèc,
La qu’a páur de totjorn se far clavar lo bèc,
La lenga de vergonha,
Puèi l’autra que lo vin li fa pèrdre lo nòrd,
Que l’endeman matin te pesa un ase mòrt,
La lenga de l’ibronha.

I a la, qu’arrestant pas de primalba a la nuèit,
Trapa encara lo biais de charrar dins lo lèit,
Qu’es marrida que pèla.
"Me diguèt, li diguèri, e cofin, e patin",
Per la faire calar, te cal levar matin
A la tarabastèla.

I a la lenga que brama al plec de gargalhòl,
E la qu’es un murmur, la lenga parpalhòl
Que, d’aurelha en aurelha,
Escampa de chapòts e brandís lo fisson,
Lenga d’iscariòt, lenga de traïson,
I a la lenga de pelha.

I a la lenga del gus, la que davnt un flic
Garda sa lenga par donar pas un amic
Mai se la páur la buta,
E i a la del mitan mai o mens pietadós,
La lenga que se pòt ausir suls trepadors,
Vièlha lenga de puta.

Mas cal pas doblidar un sol moment, un sol,
La del bavard-salòp, confle coma un pesolh,
Que crèba de s’encreire,
Ni la que fa virar sèt còps entre sas dents
Lo colhonet que vòl beure e que, d’aquel temps,
Se fa panar lo veire.

Ai volgut mençonar d’un nos al mocador
La lenga que florís al pòt del trobador,
La lenga enamorada,
E onorar tanben, d’un brave grandmercé,
La lenga de l’amor que per nòstre plaser
cada jorn es forrada.

Lo cèrç, de còps que i a, nos bufa d’açamont
Aquels accents ponchuts que pòrtan plan lo nom
De lenga imperiala,
Qu’ensaja de brisar lo parlar del Miegjorn
Mas, se plega de còps, se relèva totjorn
Nòstra lenga mairala.

Segur sabi pas tot e vesi pas cossí
Podriái n’endevinar ; tanben se i a aicí,
Sens vergona que tenga,
Una manhaga que me vòlga assabentar,
Li cal levar lo det, venir se presentar :
Ieu li balhi ma lenga.

D'ausir dins : Lo vinhairon, Lo vinhairon

oc

La lenga aus pòts (eslam gascon)

Didier Tousis

qu’èi la lenga aus pòts
sus l’estrem de la lenga
que me la torni en boca las mashèiras sarradas
gahada …

Legir tot

qu’èi la lenga aus pòts
sus l’estrem de la lenga
que me la torni en boca las mashèiras sarradas
gahada per un dròlle shiulant l’accent de bisa
que cloqueja après 100 ans de portadura
nhirgas de sovenança, de dolor e d’auruga

qu’èi la lenga aus pòts gramejanta
l’amna borida deus embrums
hums de degrèu, vapors d’enveja mesclats
l’alen cargat de sable e d’esquilhas de pin
vielhs claus ronhós dens ua desca
tròç d’esperit dens un cabelh curat

té, enviam cagar los ajòus
qui arromegan dens las lors barbas
que van pas ns’envergonhar
per quauquas fautas a la nosta lenga

e lo Manciet e lo Palay
que pòden har petar lo covèrt
lo silenci que senhoreja
en lo segrat e dens la lana

lo ton gran pair capborrut
com ua lenha de vielh casso
ne va pas ns har un trauc au cuu
dab lo son patuès deu vilatge

lo vrai respecte qu’es lo massacre
l’aviéner qu’es la decadéncia
la « desclicotarisacion »
lo desmembrement d’eretatge
l’esvaniment de la nacion
jo que m’en vau la tòrtura
aquera hilha de puta de lenga
qui’m hèi ahromigas en lo còr
e quauques sauts gascons en l’amna
dont ne coneishi sonque l’aire
e pas los mòts e pas los plors

esbaranat esborrisat esbrigalhat escabelhat
escargassat escashalat escarcalhat esclapochat
escarraunhat escauhurat esclacassat escodicat
escrigalhat escopilhat esgarraupiat eslaganhat
espansalhat esparpalhat esparpilhat esparvolat
espeçotat espedolhat espelucat espernicat
espennicat esperrecat esponsetat esplatuchat
estalhucat estarlacat estavanat esmiraglat
esmiraglada esmiraglada esmiraglada

los mòts en « es » deu diccionari
mesclats a la cançon deu temps
sèi pas si es poèsia occitana
o la musica de la sang

qu’èi en hasti los cretamoscas
com los pècs odian los sapients
n’es pas la lenga qui es esclusanta
que son los òmis qui la hèn
qui te l’estupan qui te l’estujan
qui te la basteishen un autar
de brana de tojas e de heuç
on n’i a sonque a hicar lo huec

los ausèths saben pas lo drama
ni las andadas a la mar grana
digun ne coneish lo secret
cadun que contunha lo son òbra
shens un espiar au navèth monde
ni un clinhat per l’ancian temps
los Australians marchan sus l’aiga
dab culòtas fluòrescentas
los petahums maquinas hastialas
esquiçan lo cant de la vita
la lutz blua a las mans agudas
darriga las flors de la nueit

parlar gascon, hòu, saja un còp
que vederàs cambiar lo monde
que vederàs multiplicà’s las manèiras d’estar
un òmi

l’aviéner de l’umanitat s’escriu dens las lengas
perdudas
que son las lengas deu mistèri
las lengas de l’espèr present
mortas e tostemps reviscoladas
las solas qui siin credederas
entà parlar d’ègalitat
n’i a qu’ua lenga universau
es la que ne comprenem pas

parlar gascon, qu’es politica
tanben tà parlar deu bèth temps
qu’es ua via filosòfica
la qui escapa, la qui huége
qui prega la lentor, qui prega la sapiença
qui prega lo diu de l’ombra a las milas colors
e la maria-salopa de la diversitat
la qui refusa, qui non denega pas l’evidéncia
e non se sosmet pas a l’uniformitat

alavètz,
dab quate mòts tà diser l’indicible
dab los nostes patuès qu’eran pas compatibles
dab los nostes vielhs fesilhs tà caçar los
marmaucs
e los sauneis ancians qui volan dens la bruma
plumas de coda d’indians d’ací qui s’esparvolan
a las purmeras lusors d’estiu
dab los nostas brigalhas de sorelh repentit
l’ira e l’amarèr secats en lo solèr
los accents silenciós de París o d’alhors
tots amassa los hòus los natius e los autes
dab los lors còrs usats parats tà radigar
qu’en iram proclamar l’identitat deus òmis
dab lo noste parlar plen de traucs, de miralhs
de saba abandonada, de grandor de vençuts

qu’auràm la lenga aus pòts
ta pujar l’esparron
d’ua auta liberta
te díser a la rason
las soas quate vertats
qu’auràm la lenga aus pòts

D'ausir dins : La lenga aus pòts

oc